ŞİLE BEZİ TARİHÇESİ

Bir milletin kültürel değerlerini, tarihini, sanat anlayışını en iyi şekilde ifade ettiği alanlardan biri olarak kabul edilen el sanatları, geçmişten günümüze yörelerin yaşam öykülerini, eserlerini canlı olarak bizlere sunmuştur.

150 yılı aşkın bir geçmişe sahip olan Şile Bezi, 1950 yıllarına kadar yerli halkın kendi giyim ihtiyaçlarını karşılamak için üretilmekteydi. İlçe merkezinden doğuya doğru uzanan Karadeniz kıyı köylerinde Kabakoz, Karacaköy, Bozgaca, Kızılcaköy ve Yeşilçay’a kadar uzanan köylerde Şile Bezi’nin ilk defa dokunduğu bilinmektedir. Şile Bezi’nin tarihçesine baktığımızda;

Natalia Adamantidu yayımladığı “Mübadele Öncesinde Şile’de Yaşam” adlı kitabında 1923 senesinden önce kadınların kızlarına çeyiz hazırlamak amacıyla yünlü, pamuklu ve ipekli kumaşlar dokuduğunu belirtilmiştir. Dokudukları bu kumaşlardan mendil, gömlek, masa örtüleri dikip daha sonra kumaşları ince ince süslemişlerdir. Bu dönemde kadınlar ipek böceğinden ipek elde etmiş, yıkanmamış yünden dokumalar yapmışlardır.

1970’lerin başında ise Şile’deki 500’ü aşkın dokuma tezgahında çalışan yaklaşık 1500 kadın ortalama 130 bin top ya da 2 milyon 600 bin metre Şile bezi üretmekteydi. Şile’ye bağlı 40 köyde dar enli bez üretebilen oldukça ilkel 350 el tezgâhı da bulunmaktaydı.

1971 yılında Batı Almanya, Fransa, Hollanda, İsviçre ve Amerika Birleşik Devletleri’ne yaklaşık olarak 30 milyon liralık Şile Bezi ihracatı yapılmıştır. Bu yıllarda dönemin trend akımı olan hippilerin Türkiye’ye ziyaret ettiği dönemde beğenip giyindikleri, ülkelerine dönerken yakınlarına hediye etme amaçlı satın aldıkları Şile Bezi’nden giysiler Avrupa’ya kadar yayılmıştır. Paris’te doğu motiflerinin moda olduğu 1971 senesinde ise el işi motiflerle süslenmiş Şile bezlerinden giysiler Paris’te ünlü butiklerde tanesi 60 Fransız frangından (200 lira) satılmıştır.

1972 senesinde İngiltere’de bulunan bazı satıcılar dergi ve gazetelere Şile Bezi’den giysiler ile ilgili reklam vermiş, müşterilerine özel sipariş ile Türkiye’den Şile Bezi’nden üretilmiş giysiler tasarlayabileceklerini yazmışlardır. Aynı yıl İngiltere’de Şile bezinden bluzlar 2,75 İngiliz sterlininden (100 tl) satılmıştır. Türkiye’de ise 1970’lerin ünlü moda tasarımcısı Zuhal Yorgancıoğlu, Şile Bezi’nin 1970’lerde moda olmasıyla dünya modasının hâkimiyetini elinde tutan Avrupalı tasarımcılar ile büyük bir rekabete girdiğini belirtmiştir. 1973 yılına gelindiğinde Şile Bezi modacılar tarafından hem mayo olarak hem plaj giysisi olarak üretilmiştir. İtalyan modası 1973 yazında plaj renklerini mavi ve sarı olarak ilan etmiş, işlemesiz Şile Bezi giysiler plaj giyiminde de sıkça kullanılmıştır.