SAÇLAR NE SIKLIKLA YIKANMALI
Şarkıcı Semiramis Pekkan’ın geçtiğimiz günlerde yaptığı “Ben saçımı haftada bir yıkarım” açıklaması sosyal medyada çok tartışıldı. Pekkan, TikTok hesabında yaptığı paylaşımda, “Ben saçımı haftada bir yıkarım. Eskiden beri biliyorum ki saçı çok sık yıkamak sağlıklı bir şey değil. Çünkü oradaki yağları yok ediyorsun. O yağlar faydalı, saçın daha iyi olması ve sağlıklı olması için gerekli” ifadelerini kullandı. Bu sözler sonrası sosyal medyada kimileri “Haftada bir saç mı yıkanır, kokar” gibi yorumlar yaparken kimileri de bunun doğru olduğunu savundu. Biz de ‘Haftada bir saç yıkamak sağlıklı mı?’ tartışmasını İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zekayi Kutlubay ve Dematolog Dr. Yasemin Fatih Amato ile mercek altına aldık.
SAÇLARI SIK YIKAMAK SAÇA ZARAR VERİYOR MU?
Prof. Dr. Zekayi Kutlubay: Dermatologlar olarak, sağlıklı bir saç ve saçlı deri için haftada en az iki kez saç yıkamayı tavsiye ediyoruz. Saçlı deride yararlı lipid bileşenler ve çeşitli sürfaktanlar olarak adlandırdığımız maddeler mevcut. Sık yıkama ve sık şampuanlama ile bu maddelerin seviyesinde düşmeler meydana geliyor.
SAÇLARI SIK YIKAMANIN POTANSİYEL ZARARLARI NELER?
Dr. Yasemin Fatih Amato: Saçları sık yıkamanın zararları hakkında farklı görüşler bulunsa da bazı durumlarda sık saç yıkamanın saça zarar verebileceği doğrudur. Ancak, bu durum kişinin saç yapısı ve yaşam tarzına bağlı olarak değişebilir. Saçları sık yıkamanın potansiyel zararlarına değinecek olursak bunu dört maddede açıklayabiliriz:
Saçın doğal yağ dengesini bozabilir: Saç derisi, doğal olarak saçı korumak ve nemlendirmek için yağlar üretir. Saçları sık yıkamak, bu doğal yağların yıkanmasına neden olabilir. Bu da saçın kurumasına ve kırılmasına yol açabilir.
Saç renginin solmasına neden olabilir: Sık yıkama, saç renginin solmasına katkıda bulunabilir, özellikle kimyasal olarak boyalı saçlar için… Saç yüzeyini koruyan doğal yağların ve saç boyasının dayanıklılığını azaltabilir.
Saç derisini tahriş edebilir: Saç derisi hassas olabilir ve sık yıkama, kaşıntı, kuruluk ve tahriş gibi sorunlara yol açabilir. Özellikle çok sıcak su kullanmak saç derisini daha da tahriş edebilir.
Saçı zayıflatabilir: Saç telleri sık sık yıprandığında, zamanla incelme ve zayıflama riski artabilir. Bu da saçın daha kolay kırılmasına ve dökülmesine yol açabilir.
SAÇI SIK YIKAMAK KİŞİNİN HAYATINI ZORA SOKACAK HASTALIKLARIN OLUŞMASINDA ETKİLİ OLABİLİR Mİ?
Prof. Dr. Zekayi Kutlubay: Saçlı deri ve saç sağlığı için sebum (yağ) oldukça önemlidir. Fazla sebum saçlı deride yağlanma ve 'Malessezia' dediğimiz bir organizmanın artışına yol açarak saçlı deride egzamaya neden olabilir. Saçlarımızı sık yıkayıp sebum oranını olduğundan fazla düşürürsek saç kökleri yeterince beslenemediği için saçlarda kuruma ve matlaşma görülebilir. Dr. Yasemin Fatih Amato: Saçı sık yıkamanın, bazı kişilerde cilt sorunlarına yol açabildiği veya mevcut cilt sorunlarını kötüleştirebildiği durumlar vardır. Ancak bu durumlar kişiden kişiye değişebilir ve genellikle kişinin cilt yapısı ve hassasiyeti ile ilişkilidir. Sık saç yıkama egzamanın yanı sıra kepek, saç derisi irritasyonu (tahriş) ve saç dökülmesine neden olabilir.
İDEAL SAÇ YIKAMA RUTİNİ HAFTADA İKİ OLSA DA BU DURUM HER SAÇ TİPİ İÇİN (KURU, NORMAL, KARMA, YAĞLI, DÜZ VE KIVIRCIK) GEÇERLİ Mİ?
Dr. Yasemin Fatih Amato: Saç tipi, saç yıkama sıklığını belirleyen önemli bir faktör. Farklı saç tipleri, farklı ihtiyaçlara sahiptir ve bu nedenle saç yıkama sıklığı da değişebilir.
Kuru saçlar: Doğal yağ üretiminde azalma nedeniyle kurumuş ve mat görünebilen saçlardır. Kuru saçlara sahip olanlar, saçlarını her gün yıkamak yerine daha az sıklıkla yıkamalıdır, genellikle haftada iki veya üç kez yeterlidir. Ayrıca, nemlendirici şampuan ve saç kremleri kullanarak saçlarını nemlendirmelidirler.
Normal saçlar: Normal saçlara sahip olanlar, saç yıkama sıklığını haftada iki veya üç kez gibi ortalama bir sıklıkta tutabilirler. Bu saç tipi genellikle yağlı veya kuru olmayan dengeli bir saç yapısına sahiptir.
Karma saçlar: Karma saçlar, saçın bazı bölgelerinin yağlı, bazı bölgelerinin ise kuru olabildiği saç tipidir. Karma saçlara sahip olanlar, saç derisinin ve saçın farklı bölgelerini dikkate alarak saç yıkama sıklığını ayarlamalıdır. Örneğin, yağlı kök bölgelerini daha sık yıkayabilirken kuru uçları daha nadir yıkamak daha iyi olabilir.
Yağlı saçlar: Saç derisinin fazla yağ ürettiği ve saçın hızla yağlandığı saç tipidir. Yağlı saçlara sahip olanlar, saçlarını sık sık yıkayabilirler, hatta her gün yıkamak gerekebilir. Ancak aşırı sıcak su ve agresif şampuanlar kullanmaktan kaçınılmalıdır. Çünkü bu durum saç derisini daha fazla yağ üretmeye teşvik edebilir.
Düz ve kıvırcık saçlar: Saç tipinin düz veya kıvırcık olması, saç yıkama sıklığını etkilemez. Her iki saç tipi için de diğer saç tipine özel önerilere uygun olarak saç yıkama sıklığı ayarlanabilir.
SAÇLARDA KOKU SORUNUNUN ÖNÜNE GEÇMEK İÇİN NASIL ADIMLAR ATILMASI GEREKİYOR?
Prof. Dr. Zekayi Kutlubay: Sebum-yağ üretimi fazla olan saçlarda koku problemi ortaya çıkabilir. Bu kokudan kurtulmak için en az iki günde bir saç yıkanmalıdır. Gerekirse içerisinde antimikrobiyal maddeler bulunan şampuanlar kullanılabilir. Hatta bu şampuanlar, günlük şampuanlarla dönüşümlü olarak da kullanılabilir. Gerekirse kokunun önüne geçmek için saç parfümü de kullanılabilir.
SAÇI YIKARKEN YAPILAN HATALAR NELERDİR?
Dr. Yasemin Fatih Amato: Saç yıkarken yapılan bazı yaygın hatalar, saç sağlığını olumsuz etkileyebilir. Örneğin her banyoda şampuan kullanmak gibi… Her gün şampuan kullanmak, saçın doğal yağlarını yıkayarak saçın kurumasına neden olabilir. Bu nedenle, saç tipinize ve ihtiyacınıza uygun bir sıklıkta şampuan kullanmak daha iyidir. Bazı insanlar için haftada 2-3 kez şampuanlamak yeterli olabilir.
Diğer hataları da 8 maddede sıralamak mümkün…
Saçı kaynar su ile yıkamak: Çok sıcak su, saç derisini tahriş edebilir ve saçı kurutabilir. Ilık su kullanmak, saçı temizlerken saç derisini ve saçı korumak için daha iyidir.
Saçı yıkarken taramak: Saçı yıkarken taramak, saç tellerine zarar verebilir ve kırılmaya yol açabilir. Saçı yıkamadan önce taramak daha iyidir.
Aşırı ürün kullanmak: Fazla miktarda şampuan, saç kremi veya saç bakım ürünleri kullanmak saçın ağırlaşmasına ve kalıntıların birikmesine yol açabilir. Ürünleri dikkatli bir şekilde kullanmak önemlidir.
Yanlış şampuan ve saç bakım ürünleri kullanmak: Saç tipinize uygun olmayan şampuanlar veya saç bakım ürünleri kullanmak saç sorunlarına neden olabilir. Saç tipinizi ve ihtiyaçlarınızı göz önünde bulundurarak ürünleri seçmek önemlidir.
Saçı aşırı sıkı bağlamak veya strese maruz bırakmak: Saçı aşırı sıkı bir at kuyruğu veya örgü ile bağlamak veya sürekli olarak saçı çekmek, saç tellerini zayıflatabilir ve saç dökülmesine yol açabilir.
Saçı sık sık ısıyla işlemek: Saç kurutma makinesi, düzleştirici veya maşa gibi ısı kaynaklarıyla işlemek, saçı kurutabilir ve kırılmasına neden olabilir. Saçı ısıya karşı koruyucu ürünler kullanarak korumak önemlidir.
Yeterli durulama yapmamak: Şampuan ve saç bakım ürünlerini yeterince durulamamak, kalıntıların saçta kalmasına neden olabilir. Bu da saçın yağlı ve mat görünmesine yol açabilir.
Sert havluyla kurulamak: Saçı sert bir havluyla ovuşturarak kurutmak, saç tellerini zayıflatabilir ve kırılmasına neden olabilir. Daha nazik bir şekilde saçı kurulamak daha iyidir.
SAÇ BAKIMINDA NE TÜR ŞAMPUANLARI TERCİH ETMEK GEREKİYOR?
Prof. Dr. Zekayi Kutlubay: Paraben ve sodyumlaurilsülfat (SLS) içermeyen şampuanlar tercih edilmelidir. Şampuanların pH değerinin saç derisinin pH değeri olan 5.5’e yakın olması gerekmektedir. Doğal içerikli şampuanlar paraben ve SLS içermediği için daha sağlıklıdır.
SAÇINI SIK YIKAMAYANLARIN TERCİHİ GENELDE KURU ŞAMPUANLAR VE SPREYLER OLUYOR. BUNLAR NE KADAR SAĞLIKLI?
Prof. Dr. Zekayi Kutlubay: Kuru şampuan ve sprey gibi kozmetiklerin kullanımı saç foliküllerini tıkayabileceği için saçlara zarar verebilir. Bu nedenle sık kullanımından kaçınmak gerekir. Son zamanlarda, alternatif saç ve saç derisi temizleme yöntemleri popüler hale geldi. Bunlar arasında şampuansız (no-poo), düşük şampuanlı (low‐poo) yıkama (co‐washing) bulunuyor. No-poo yaklaşımında saç ve saç derisini temizlemek için ticari şampuan ürünlerinden kaçınılır. Bunun yerine, bireyler saçlarını yıkamak için karbonat, elma sirkesi, çay ağacı yağı veya sadece su gibi ev ürünlerini kullanırlar. Bu yaklaşımı savunanlar, doğal yağların daha iyi tutulduğuna ve tehlikeli kimyasallar olarak görülen parabenlere ve sülfatlara daha az maruz kaldıklarında saçlı derinin daha sağlıklı olduğuna inanır. Low-poo şampuanlar ise sülfat içermeyen şampuanlardır ve hafif temizleme özelliklerine sahip deterjan grubundandır. Fakat şunu çok net bir şekilde söyleyebilirim ki şu anda no-poo veya low-poo yöntemlerinin kullanımını destekleyecek anlamlı bir literatür bulunmamaktadır.
