KASIMDA HANGİ BALIKLAR YENİR
Kasım ayında tezgahlarda en çok palamut, hamsi, lüfer, barbunya (barbun), istavrit, sazan, pisi balığı, tekir, çipura, kılıç, uskumru, mezgit, levrek, sarıkanat, çinekop, sardalya, orfoz, kıraça (traça) görürsünüz ve hepsi de çok lezzetlidir. Hangi balığı ne zaman alacağınızı ve nasıl pişireceğinizi bilmek sağlığınız açısından önemli. Balığın taze olduğunu nasıl anlarsınız ve hangi balıkta hangi baharatlar kullanılır?
Türkiye, üç tarafı denizlerle kaplı bir ülke, ancak et tüketiminde tercihimizi balıktan yana pek kullanmıyoruz. Ülkemizde yıllık kişi başına düşen balık tüketimi yalnızca 6,26 kg. Sağlıklı bir yaşam, bağışıklığını yüksek tutmak isteyenler haftada en az iki kere balık tüketmeli.
Palamut
Ekim Kasım ayında palamutun en güzelini yersiniz. Karadeniz ve Marmara palamudu diğer denizlerde bulunan palamutlara nazaran daha lezzetlidir. Tava ve fırında çok lezzetli olur. Eylül ve şubat arasında ızgarası çok lezzetlidir. Şu an tam palamut dönemindeyiz. Balığın yağlanma durumuna göre tavası, kızartması, buğulaması, ızgarası olsun bir çok çeşidi yapılabilir. Palamut balığı, fosfor ve sülfür açısından zengindir.
Balık türleri arasında etinde en çok D vitamini ve protein bulunduran balıkların başında gelir. Palamut balığı hücre yenileyici özelliğe sayesinde cildin daha sağlıklı olmasında önemli rol oynar. İçerdiği A vitamini nedeniyle göz sağlığı açısından önem taşır. Folik asit, demir, potasyum, fosfor ve Omega 3 yağ asidi içeren Palamut, kolesterole iyi gelmesi nedeniyle tercih edilen bir balıktır. Balığı sabahtan ayıkladığınızda belli aromalarda belli yağlarda marine edebilirsiniz. Bu durum hem balığın yapışmamasını hem de, çok daha farklı lezzet bırakmasına sebep olur. Palamut biraz ağır bir balıktır. Etli balık olduğu için insanı boğar. Onun için belli aromalarda, marine edildiğinde çok farklı lezzetlerle her gün tüketilebilir. Palamudun gerçek tadını alabilmek için yapılabilecek en güzel yemek pişirme yöntemi çıtlamadır. Çıtlama, çok eski bir tekniktir. Fırınlar yokken, balığı suda haşlayıp, yağını sonradan ya da pişirirken ilave edilerek içine birkaç parça biber, domates, patates, soğan ilave edilirdi.
Lüfer
Lüfer denizlerimizde çıkan en lezzetli ve ekonomik değeri en yüksek balıktır. Ekim Kasım ayları lüferin en lezzetli olduğu aylardan biridir. Şubata kadar lüfer tüketebilirsiniz. Oldukça güçlü bir B12 vitamini kaynağıdır. Antioksidan bakımından zengin selenyum, kalp ritminin düzenlenmesinde etkili rol oynayan magnezyum, Omega 3 ve Omega 6 yağ asitleri, potasyum, fosfor, çinko, bakır ve sodyum mineralleri lüfer balığında bulunur. Kalp sağlığı açısından tüketilmesi önem taşıyan lüfer yorgunluk ve halsizliğe iyi gelir. Türk mutfağının da en lezzetli balıklarından biridir.
Hamsi
Türkiye'nin her bölgesinde tüketilmesine karşın Karadeniz kültürü ve mutfağının değişmez bir parçası hamsi yemekleri en çok bu coğrafyada yapılmaktadır. Hamsi ile hamsi buğulama, hamsi tava, hamsi salatası, hamsili pilav, hamsili börek, pazılı (lamesli) hamsi, hamsili pide, hamsili poğaça, hamsikoli (hamsili mısır ekmeği), yumurtalı hamsi, kiremitte hamsi, sirkede hamsi (hamsi salamurası), hamsi turşusu, hamsi kuşu (hamsi puli) ve hamsi köftesi yapılır.
Mercan
Pembe renkli bir balıktır. İyi gelişmiş gözler, kafanın sırt bölgesine yakın yerleşmiştir. Göğüs yüzgeci çok uzundur. Derinliği 250 m kadar olan suların taşlık, yosunluk bölgelerinde ve kaya aralarında yaşar. 91 cm boya, 7,7 kg ağırlığa ulaşabilir.
Barbun(ya)
Orta boy bir balık olmasına rağmen etli ve doyurucudur. Fırın ve kızartmalar için idealdir. Kırmızı pembemsi bir görüntüsü vardır. Halk arasında Barbun olarak yanlış bilinir. Asıl adı barbunyadır. Barbunya balığı tekir balığından burnunun dik oluşu, ağzın göz hizasına ulaşması, göz çukuru altında üç adet pul bulunması, vücudunun yanları, ilk sırt yüzgecinin bantsız oluşu ile ayrılır.
Levrek
Eti yağsızdır ve genellikle taze olarak tüketilir. Türkiye kıyılarında Karadeniz, Marmara ve Akdeniz’de bulunur. Her mevsimde, genellikle de mayıs ortalarından kasım sonuna kadar avlanır. Sonbahar ayları sırasında ırmak ağızlarında üremeye başladıklarında sürüler halinde toplanırlar. Karadenizde kış aylarında dere ağızlarına Akdenizde Nisan-Mayıs ayları arasında ürerler.
Uskumru
Protein oranı yüksek, vitamin ve mineraller açısından zengin uskumrunun ızgarası, tavası, dolması, buğulaması ve çirozu çok lezzetli oluyor… Etinin en lezzetli zamanında bol bol avlanılan uskumru, ne yazık ki artık seyrek rastlanan, adeta tükenmiş bir balık. Uskumrunun en küçüğü kalinaryadır. 20-25 cm civarında ve yağlı olanlarına uskumru, yumurtlayıp dönüşe geçen yağsız ve iri uskumruya çiroz, yazın yakalananlara da lipari denir.
Somon
Uzmanlar, koronavirüsle mücadele edilen bu günlerde Alzheimer, kronik hastalıklar ve kalp damar sağlığına iyi gelen ve vücut direncini artıran somon tüketilmesini tavsiye ediyor. Karadeniz somonunu tercih edebilirsiniz. Somonunun besin değerlerinin korunması için haşlama ve buğulama olarak tüketilmesi önemli. Somon, çocuklarda beyin gelişimi, kronik hastalıkların iyileşmesi, Alzheimer, kalp ve damar hastalıklarının iyileşmesi ve genel olarak bireylerin sağlıklı olmasında önemli bir besin kaynağı. Çok önemli bir omega kaynağı. Tüketimini alışkanlık haline getirmemiz gereken balıklardan...
