KAVURUCU SICAKLARA DİKKAT! "GEREKİRSE PLANLARINIZI İPTAL EDİN"
Son günlerde iklim değişikliğiyle birlikte rekor sıcaklıkların yaşanması, güneş çarpmasına (sıcak çarpması) karşı uyarıların peş peşe gelmesine neden oldu.
EN RİSKLİ KİŞİLER
Güneş çarpmasının tıbbi bir acil durum olduğunu ve ölümcül sonuçları olabileceğini belirten Türkiye Acil Tıp Derneği Genel Sekreteri Doç. Dr. Bülent Erbil, güneş çarpmasında bebekler ve yaşlıların özellikle yüksek risk altında bulunduğunu çünkü vücutlarının sıcaklığı etkili bir şekilde düzenleyemeyebileceğini söyledi. Erbil, öte yandan sporcular, askerler gibi sıcak ortamlarda fiziksel çalışma gerektiren mesleklerde çalışanların da güneş çarpmasına karşı risk altında olduğunu vurguladı.
HALK SAĞLIĞI ACİL DURUMLARINI TETİKLEYEBİLİR
Doç. Dr. Erbil, sıcak hava dalgalarının büyük popülasyonları kısa bir süre için şiddetli bir şekilde etkileyebileceğini, genellikle halk sağlığı acil durumlarını tetikleyebileceğini ve aşırı ölümler ile art arda gelen sosyoekonomik etkilere neden olabileceğini söyledi.
Doç. Dr. Erbil, "Uzun süreli yüksek gündüz ve gece sıcaklıklarının insan vücudu üzerinde fizyolojik stres yarattığını ve bunun da solunum ve kalp damar hastalıkları, diyabet ve böbrek hastalığı dahil olmak üzere küresel olarak en önemli ölüm nedenleri olan hastalıkları da şiddetlendirir" dedi.
GÜNEŞ ÇARPMASI, KALICI SAKATLIKLARA VE ÖLÜME NEDEN OLABİLİR
Sıcak çarpmasının ısıya bağlı en ciddi sağlık problemi olduğunu kaydeden Doç. Dr. Erbil, "Vücudumuzun aşırı ısınmasına neden olan, hayatı tehdit eden acil bir durumdur. Vücut artık sıcaklığını kontrol edemediğinde ortaya çıkar. Vücut sıcaklığı hızla yükselir, terleme mekanizması bozulur ve vücut soğumaz. Vücut sıcaklığı 40 santigrat derece üzerine çıkar. Sıcak çarpması, hiperterminin veya ısıyla ilgili hastalığın en şiddetli şeklidir. Sıcak çarpması beyin hasarına, organ yetmezliğine veya ölüme yol açabilir. Kişi acil tedavi görmezse sıcak çarpması kalıcı sakatlıklara veya ölüme neden olabilir" diye konuştu.
BU BELİRTİLER GÖRÜLDÜĞÜNDE 112 ARANMALI
Türkiye Acil Tıp Derneği Genel Sekreteri Doğa Tıbbı Çalışma Grubu Uzm. Dr. Faruk Danış, sıcak çarpmasından şüphelinildiği durumda hemen 112'yi aramak gerektiğini, aksi takdirde organ hasarına ve ölüme neden olabileceğini, hızlı ve yeterli tedavi olmadığında, sıcak çarpmasının ölümcül olabileceğini söyledi.
Belirtiler şöyle:
• Terlemeyen kuru cilt,
• Hareket ve koordinasyon sorunları,
• Denge sorunları,
• Kafa karışıklığı veya oryantasyon bozukluğu,
• Baş dönmesi,
• Egzersizi bıraktıktan sonra da devam eden aşırı terleme,
• Sıcak, kızarık cilt veya çok soluk cilt,
• Düşük veya yüksek tansiyon,
• Mide bulantısı ve kusma,
• Hızlı nefes alma veya hızlı kalp atış hızı,
• Nöbetler (Sara hastalığı benzeri),
• Bayılma veya bilinç kaybı.
SAĞLIK YARDIMI GELENE KADAR YAPILMASI GEREKENLER
Uzm. Dr. Faruk Danış, sağlık yardımı gelene kadar yapılması gerekenleri şöyle sıraladı: "Doğrudan güneş ışığından uzaklaşın, serin ve gölge bir yere gidin. İdeal olarak klimalı bir yer seçin. Yere yatın ve ayaklarınızı hafifçe kaldırın. Elinizin altındaki herhangi bir aracı kullanarak vücudu hemen soğutun. Örneğin, soğuk bir havluyla kompres yapabilir veya su kullanabilirsiniz. Koltuk altlarına, boyuna ve genel olarak vücuda uygulanan soğuk kompresler de oldukça faydalıdır. Vücudunuzu bol su ile nemlendirin. Bilinci kapalı olmayan kişilerin sıvı almasını sağlayın."
GÜNÜN EN SICAK SAATLERİNE DİKKAT!
Uzm. Dr. Faruk Danış, 11.00'den önce veya 17.00'den sonra dışarıya çıkmak gerektiğini vurgulayarak, "Günün en sıcak saatlerinde serin ortamlarda bulunulmalıdır. Sıcak havalarda dışarı çıkmanız elzemse, sıvı tüketin ve sık sık serin bir yerde dinlenin. Mümkünse dışarı çıkacağınız saatleri seçerken sabahın erken saatleri veya akşamları gibi günün daha serin kısımlarını planlamaya çalışın. Dışarı çıkacaksanız şapka takın ve su içmeyi unutmayın. Hava durumu tahminlerine ve ısı uyarılarına dikkat edin. Planladığınız açık hava etkinliği süresince sıcaklığın ne kadar yüksek olacağını öğrenin" dedi.
SICAKTA EGZERSİZ YAPARKEN EKSTRA DİKKAT!
Uzm. Dr. Danış, formda olmayan veya egzersiz yapmakta yeni olanlara sıcakta egzersiz yaparken ekstra dikkatli olması gerektiğini vurgulayarak, şunları söyledi: "Vücudunuzun ısıya karşı daha düşük bir toleransı olabilir. Egzersiz yoğunluğunuzu azaltın ve sık sık ara verin. Sıvı kaybı, ısı hastalığında önemli bir faktördür. Suyla iyice nemlendirerek vücudunuzun terlemesine ve soğumasına yardımcı olun. Sıvı içmek için susamayı beklemeyin. Yoğun bir şekilde egzersiz yapmayı planlıyorsanız, suyun yanı sıra bir sporcu içeceği de düşünün. Spor içecekleri, terleyerek kaybettiğiniz sodyum, klorür ve potasyumun yerini alabilir. Aşırı şekerli içeceklerden ve alkollü içeceklerden kaçının çünkü bunlar aslında sıvı kaybını artırabilir.
Hafif, bol giysiler terin buharlaşmasına yardımcı olur ve sizi daha serin tutar. Isıyı emebilen koyu renklerden kaçının. Mümkünse açık renkli, geniş kenarlı bir şapka takın.
Sabahları veya akşamları, dışarının muhtemelen daha serin olduğu zamanlarda egzersiz yapın. Mümkünse gölgeli alanlarda egzersiz yapın veya havuzda su egzersizi yapın. Öte yandan güneş yanığı vücudunuzun kendini soğutma yeteneğini azaltır ve cilt kanseri riskini artırır."
BU UYARILAR HAYAT KURTARIYOR!
Uzm. Dr. Danış, "Isı endeksi yüksek olduğunda, klimalı bir ortamda kalmak en iyisidir" dedi ve şöyle devam etti:
- Dışarı çıkmanız gerekiyorsa, hafif, açık renkli, bol giysiler ve geniş kenarlı bir şapka takılmalıdır.
- Güneş koruma faktörü (SPF) 30 veya daha fazla olan güneş kremi kullanılmalıdır.
- Ekstra sıvı tüketilmelidir. Susuz kalmayı önlemek için genellikle günde en az sekiz bardak su, meyve suyu veya sebze suyu içilmesi önerilir.
- Sıcağa bağlı hastalık tuz eksikliğinden de kaynaklanabileceğinden, aşırı sıcak ve nemli dönemlerde su yerine elektrolit açısından zengin içeceklerin kullanılması önerilir.
- Açık havada egzersiz yaparken veya çalışırken ek önlemler alınmalıdır.
- Genel öneri, egzersizden iki saat önce 750 ml sıvı içmek ve egzersizden hemen önce 250 ml su vb. sıvı almaktır. Egzersiz sırasında, susamasanız bile her 20 dakikada bir 250 ml su tüketmelisiniz.
- Açık hava etkinliğinizi yeniden planlamak veya iptal etmek gerekebilir. Mümkünse, dışarıdaki zamanınızı günün en serin zamanlarına, sabahın erken saatlerine veya gün batımından sonraya kaydırın.
- Epilepsiniz veya kalp, böbrek veya karaciğer hastalığınız varsa sıvı alımını artırmadan önce mutlaka doktorunuza danışmalısınız.
- Vantilatör veya klima kullanımı sıcak çarpmasından korunmamıza yardımcı olur. Evde, günün en sıcak saatlerinde perdelerinizi, panjurlarınızı veya panjurlarınızı hava sirkülasyonuna engel olmayacak şekilde çekin ve geceleri çapraz havalandırma oluşturmak için binanızın iki tarafındaki pencereleri açın.
